Bioasekuracja – wyjaśnienie pojęcia i znaczenie w aspekcie bezpieczeństwa żywności
Bioasekuracja – to sposób ochrony stad świń przed chorobami. Między innymi z przyczyn ekonomicznych, stopniowo nawet skuteczne programy chemioterapeutyczne czy immunoprofilaktyczne będą wypierane poprzez właściwe zorganizowane i zarządzane programy bioasekuracji (biobezpieczeństwa).
Bioasekuracja polega na takiej organizacji i kierowaniu produkcją, która umożliwia lub istotnie ogranicza możliwości wprowadzenia drobnoustrojów chorobotwórczych na teren chlewni. W przypadku budowania nowych obiektów bioasekuracja zaczyna się na etapie lokalizacji i projektowania obiektów produkcyjnych, a następnie ich zasiedlania.
Ważne szczegóły dotyczące bioasekuracji:
1. Lokalizacja obiektu: chlewnie powinny być usytuowane w odległości około 3-8 km od innych obiektów, w których przebywają świnie. Poza odległością ważne jest położenie geograficzne(wzgórza, rzeki), a także gęstość populacji zwierząt w danym regionie. Ma to szczególne znaczenie ze względu na możliwość przemieszczania się niektórych drobnoustrojów drogą powietrzną(np. wirus pryszczycy w optymalnych warunkach może przebyć tym sposobem maksymalnie 20 km ponad lądem, a 300 km drogą nad wodą). Muchy i szczury będące mechanicznym wektorem przenoszenia drobnoustrojów chorobotwórczych mogą pokonać drogę nawet 3-4 km. Wobec powyższego zaleca się, by chlewnia była położona co najmniej 450 m od drogi, po której poruszają się pojazdy przewożące zwierzęta. Niedopuszczalne jest lokalizowanie chlewni w pobliżu wysypisk śmieci, rzeźni, miejsc utylizacji zwierząt padłych i odpadów poubojowych. Dobrze widziane jest aby wokół chlewni był pas drzew, które stanowią naturalną zaporę w przenoszeniu z wiatrem drobnoustrojów.
2. Środki transportu: istnieje wiele dowodów na to, że to właśnie środki transportu zwierzą oraz kierowcy bywali przyczyną zawleczenia chorób do obiektów, a nawet na obszar całego kraju. Szczególnie niebezpieczne są samochody transportujące świnie do ubojni. Samochody te powinny być myte i dezynfekowane po każdym rozładunku zwierząt (przed wyruszeniem po następne zwierzęta). Ważne jest zachowanie kierowcy, który nie powinien opuszczać szoferki, nie wchodzić na teren chlewni, nawet na płytę rampy załadowczej. Sama rampa powinna być tak zlokalizowana, aby graniczyła z ogrodzeniem i skonstruowana w taki sposób, aby woda używana do jej mycia spływała poza obręb terenu chlewni. Rampa powinna być ogrodzona, a jej zamknięcie takie, by świnia wprowadzona na rampę nie mogła z niej wrócić na teren obiektu. Nie bez znaczenie jest także sposób transportu pasz dostarczanych do obiektu. Samochody i kierowcy powinni podlegać takim samy rygorom, jak opisane wyżej.
3. Ogrodzenie: dobrze wykonane ogrodzenie na spełniać funkcję zapory dla zwierząt (dziki, psy, koty, gryzonie) oraz na uniemożliwiać dostanie się na teren obiektu osób niezatrudnionych i przypadkowych. Konieczne jest wyraźne oznakowanie, że na teren obiektu nie mogą wychodzić osoby postronne.
4. Ludzie: dla każdego obiektu hodowlanego należy opracować procedury wchodzenia i poruszania się osób zatrudnionych, obsługi technicznej, lekarzy weterynarii, inseminatorów. Każda z osób posiadająca uprawnienia do obecności i poruszania się na terenie chlewni powinna wziąć prysznic i zmienić ubranie. Dobrym zabezpieczeniem jest zasada, aby lekarz weterynarii w ciągu jednego dnia mógł wejść tylko na teren jednego obiektu.
5. Ściółka: większe zagrożenie może stanowić słoma lub trociny. Słoma mająca kontakt z ptakami i gryzoniami może być zanieczyszczona salmonellami, prątkami gruźlicy ptasiej czy TGE. Szczególne znaczenie ma to przy dostarczaniu bezpośrednio z miejsca składowania słomy w belach(pole). Jeżeli nie zostaną one dostarczone na teren chlewni w ścisłych, nierozwiązanych, zafoliowanych balach istnieje niebezpieczeństwo wprowadzenia do obiektu gnieżdżących się ta między słomą gryzoni.
6. Aerozole (erogenne szerzenie się drobnoustrojów): zdolność kropelkowego szerzenia się zakażeń zależna jest nie tylko od czynników meteorologicznych, ale także od przeżywalności drobnoustrojów w różnych środowiskach. Przeżywalność określonego typu patogena jest różna w zależności od środowiska, w którym się znajduje (gnojowica, woda, ziemia). Rożny jest także czas przeżywania drobnoustrojów w powietrzu i możliwość rozprzestrzeniania się drogą kropelkową.
7. Zwierzęta towarzyszące: nie jest wskazane utrzymywanie na terenie obiektu psów czy kotów. Jeżeli jednak są to psy stróżujące należy pilnować, aby nigdy nie opuszczały terenu, a jeżeli wyjdą poza teren nie mogą do niego wrócić.
8. Utylizacja zwierząt padłych: zwierzęta padłe powinny być składowane poza gospodarstwem w solidnie zabezpieczonym, zamkniętym, najlepiej chłodzonym pomieszczeniu. Pojazdy przyjeżdżające po odbiór zwierząt padłych powinny być bezwzględnie myte i dezynfekowane, a ich załadunek powinien być możliwy bez potrzeby ich wjazdu na teren obiektu (wrota przy ogrodzeniu). Bezwzględne przestrzeganie zasady „obiekt pełny – obiekt pusty” z zachowaniem procedur czyszczenia, mycia i dezynfekcji obiektu przed wprowadzeniem nowych zwierząt pozwala uniknąć niebezpieczeństwa zachorowania nowej stawki. Do tego dochodzi konieczność zakupu zwierząt tylko z jednego, sprawdzonego źródła (gdzie stale monitoruje się występowanie chorób zakaźnych). Dobrym sposobem uniknięcia niebezpieczeństwa wystąpienia zachorowań jest zorganizowanie części chlewni jako kwarantanny, która nie ma kontaktu ze zwierzętami już przebywającymi w obiekcie (również przez obsługę). Kwarantanna, a następnie aklimatyzacja powinna trwać około 8 tygodni. Zabezpieczenie obiektów według powyższych zasad jest ważne nie tylko ze względów epizootycznych, ale również dla bezpieczeństwa żywności. Produkcja pierwotna – chów i tucz świń w obiektach prowadzonych według wymienionych założeń umożliwia przeprowadzenie również badania przedubojowego już na terenie gospodarstwa (przy załadunku zwierząt) oraz daje możliwość traktowania całej stawki zwierząt przybywających do ubojni jako jednolitej partii.
